با تغییر اعضای کمیته نجوم در حدود ۴۰ روز پیش از برگزاری مرحله اول، همه نگاه­ ها معطوف به رویکرد کمیته نجوم جدید به این المپیادِ به بیراهه رفته شده بود. المپیادی که به لطف ناکارآمدی! کمیته سابق و فرصت­ طلبی برخی مدارس درگیر در تجارتِ المپیاد! کاملا به حضیض رفته بود و دیگر کسی امیدی به نجاتش از منجلابی که در آن فرو رفته بود نداشت. چنان المپیاد نجوم را آکادمیک کرده بودند که حتی پاسخگویی به سوالات مرحله اول نیز عمدتا سوادی به مراتب فراتر از سطح دبیرستان نیاز داشت، آزمون­ های مرحله دوم که جای خود.

نگاهی به فهرست اسامی قبولی­ های مرحله دوم در ۵ سال اخیر نیز نشان می­دهد که بطور میانگین ۳۳ نفر از ۴۰ نفر قبولی مرحله دوم، دانش­ آموزان تهرانی و آن هم صرفا از چند مدرسه­­ ی خاص بودند. مدارسی که دانش­ آموزان خود را در طول سال با تشکیل انبوهی از کلاس­های المپیاد خفه و خسته می­کنند. دانش­ آموزانی که زیر دست تعدادی مدال ­آور تازه­‌کار (و نه تمام آنها) باید انبوهی از مطالب را بصورت نامنظم و غیرهدفمند اما با تکرار و تکرار و تکرار یاد بگیرند، و یاد هم می­گیرند. یاد که نه، همه چیز را حفظ می­شوند و سر جلسه تمام سوالات برایشان آشنا و تکراری است. آن ۷ نفر باقی­مانده نیز اکثرا در یک یا چند دوره­‌ی آموزشی برگزار شده در موسسات خصوصی تهران شرکت داشته­‌اند. خلاصه اینکه المپیاد نجوم تبدیل به میدانی برای رقابت عده­‌ای خاص شده بود و برنده کسانی بودند که کلاس بیشتری داشتند و فرمول­های دانشگاهی بیشتر آموخته بودند.

نتیجه این افزایش سطح آزمون ­ها و آکادمیک کردن المپیاد نجوم، منجر به دلزدگی و بی­‌انگیزگی روز افزون مدارس و دانش ­آموزان شهرستانی نسبت به این المپیاد و کاهش شدید تعداد شرکت­ کنندگان در آزمون مرحله اول شد.

کمیته جدید (که ریاست آن جناب آقای دکتر میرترابی، خود از بانیان راه­‌اندازی این المپیاد در کشور بوده و در سالهای ابتدایی آن نیز ریاست کمیته نجوم را به عهده داشته است) در بدو تشکیل طی بیانیه ­ای که در اختیار معلمان المپیاد نجوم قرار داد، صراحتا اعلام کرد که قصد تغییر این رویه­‌ی ناخوشایند را دارد و راهکار اصلی آن را هم ساده کردن سطح سوالات در حد یک دانش­‌آموز دبیرستانی و تلاش برای حضور حداکثری دانش ­آموزان از سراسر کشور اعلام نمود. راهکاری که مورد استقبال اکثر دبیران قرار گرفت و صرفا برخی سودجویانی که نانشان در دشواری سطح این المپیاد بود با این رویه مخالفت کردند، هرچند در ظاهر خود را موافق نشان می­دادند.

به هر صورت آزمون مرحله اول پانزدهمین المپیاد نجوم و اخترفیزیک برگزار شد و همان­طور که انتظار می­رفت، سوالات در سطحی بسیار ساده طرح شدند. ساده‌­تر از انتظار خوش‌­بین‌­ترین دانش‌­آموزان. آزمونی که هدف آن سنجش حداقل اطلاعات نجومی مورد انتظار از یک دانش آموز علاقه­‌مند به نجوم بود. آزمونی که معتقدم اگرچه ۵۰ درصد سوالات آن عمومی و یا غیرمحاسباتی بود، اما ثابت خواهد کرد عده­ای همچنان پایه­‌ای­ترین مبانی نجوم را نمی­‌دانند، اگرچه ممکن است سوالات محاسبه‌­ای سطح متوسط و سخت را بتوانند حل کنند.

آفرین به کمیته‌­ی نجوم و آفرین به جسارتشان.

بودجه‌بندی آزمون:

به طور کلی سوالات این آزمون از نظر بودجه ­بندی به صورت زیر بود (هرچند دسته­ بندی برخی سوالات سلیقه­ ای است):

اطلاعات عمومی (۱۱ سوال)، اخترفیزیک (۷ سوال)، مکانیک سماوی (۷ سوال)، نجوم کروی (۶ سوال)، ابزارشناسی و رصد (۳ سوال)، کیهان شناسی (۱ سوال)

سطح دشواری آزمون و کف قبولی:

با نسبت دادن عدد ۱ به سوالات ساده، ۲ به سوالات متوسط و ۳ به سوالات سخت، سطح دشواری این آزمون را  ۱.۴ ارزیابی کردم و انتظار می­­ رود دانش­ آموزی که در مرحله اول پذیرفته می­ شود بتواند به حداقل ۱۲ سوال پاسخ صحیح بدهد.

اگرچه تعیین کف قبولی به سطح سواد دانش­ آموزان در هر سال و سطح آزمون بستگی دارد، و علیرغم ساده ­تر بودن آزمون امسال نسبت به گذشته و اینکه عده­ ای کف قبولی را بین ۱۵ تا ۲۰ سوال صحیح اعلام می­کنند پیش ­بینی من از کف قبولی مرحله اول امسال تعداد ۷ تا ۹ سوال صحیح با احتساب نمره منفی است (کف قبولی سال­های قبل ۴ تا ۵ سوال صحیح بوده است).

سخن آخر:

عده­ ای از شرکت­ کنندگان در آزمون آزمایشی مرحله اول المپیاد نجوم، نوبت دی ماه که توسط موسسه آیریسک برگزار شد معترض بودند که چرا تعدادی از سوالات اینقدر ساده بود و چرا برخی سوالات مشابه یا عینا از سوالات مرحله اول ۷ دوره ابتدایی المپیاد نجوم بوده است. فکر می­کنم با توضیحاتی که در ابتدای این نقد آوردم دلیل این امر مشخص شده باشد. نخست اینکه سطح آزمون را نسبت به آزمون­ های قبلی ساده­تر کرده­ باشیم و دوم اینکه توجه دانش­ آموزان را به تیپ و سطح سوالات آزمون­ های دوره ۱ تا ۷ سوق دهیم تا در روز آزمون اصلی با دیدن آزمونی ساده اما مفهومی شوکه نشوند و امیدوارم که نشده باشند.

احسان مهرجو

www.blog.ehsanmehrjoo.ir

این مطلب را به اشتراک بگذارید