وقتی قرار به نوشتن درباره او باشد، ابتدا باید تمام قد به احترامش ایستاد، کلاه از سر برداشت و بدون رعایت تمام بایدها و نبایدهای نگارش، تنها و بی‌وقفه به فروتنی‌اش خیره شد، صبوری‌اش را بویید و سختکوشی‌اش را لمس کرد. برای درک او، نیاز نیست سال‌ها شاگردی‌اش را کرده باشی یا در کنارش گذران عمر. کافی است چند روزی، یا نه چند ساعتی را در مقابلش نشسته باشی و فارغ از چرخش عقربه‌های ساعت، در دریای معرفتش غرق شوی و برای من که از سال ۸۳ افتخار شاگردی ایشان را دارم، لذتی بالاتر از دیدن او روی سکوهای موفقیت نیست. او برای شاگردانش هم متخصص بیهوشی است و هم جراح. پیش از گشودن روح، آنها را از هوش می‌برد. اگر به رسم عادت مالوف، خردآموزی نخستین وظیفه یک استاد باشد او ابتدا مجنون می‌کند و بعد عاقل. و به قول شاعر: «روز اول که به استاد سپردند مرا، همگان را خرد آموخت مرا مجنون کرد».
صحبت از مردی است که قناعت، عشق، پیوستگی و آهستگی بهترین وصف از مرامنامه زندگی اوست. او عاشق است، عاشق انسانیت، عاشق سادگی، عاشق علم و روشنگری. او برای شاگردانش، فانوس راه علم نیست، مهتابِ بیکرانِ زندگیست.
صحبت از صیّاد دل‌هاست؛ «محمدرضا صیّاد»، سه‌شنبه ۲ آذر ۱۳۲۷ در تهران دیده به عالم گشود. به واسطه شغل پدر تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در شهرهای اهواز، کرمان، تهران و شیراز خواند و در خرداد ۱۳۴۷ به دریافت دیپلم ریاضی از دبیرستان حاج قوام شیراز نایل شد. در اوایل مهر۱۳۴۷ برای انجام خدمت سربازی، به واحد سپاه دانش تبریز اعزام شد. اوایل تابستان ۱۳۵۰ در کنکور سراسری شرکت کرد و در رشته ریاضی دانشگاه تهران پذیرفته شد. او در تابستان ۱۳۵۱ به روش‌های محاسبه عددی برای محاسبه تقویم علاقمند و طولی نکشید که از طریق پژوهش در این زمینه، با روش مرحوم «ذبیح‌الله بهروز» آشنا شد. متعاقب آن و بر پایه روش «بهروز»، اولین «ماشین حساب تقویم» را در ایران اختراع کرد و پیرو آن نخستین سخنرانی علمی خود را در چهارمین کنفرانس ریاضی کشور در جمع ریاضیدانان ایران و جهان با عنوان «شرح ماشین حساب تقویم» ارائه کرد.
ایشان در تابستان‌های ۱۳۵۳ و ۱۳۵۴، به ترتیب نمونه‌های پیشرفته‌تری از ماشین حساب تقویم را اختراع کردند که نسبت به نمونه قبلی، به مراتب پیشرفته‌تر بودند. بعد از کشف رصدخانه مراغه توسط باستان‌شناسان ایرانی و در نخستین سمینار ستاره‌شناسی ایران که آبان ۱۳۵۳ با موضوع بررسی علل عقب‌افتادگی و آینده دانش ستاره‌شناسی ایران در دانشگاه تبریز برگزار شد، نخستین سخنرانی نجومی خود را با عنوان «چند تقویم ایرانی» ایراد کرد. «صیّاد» که در ۳ مهر ۱۳۵۵ با عنوان آموزشگر داده‌ورزی در گروه ریاضی و علوم رایانه به استخدام دانشگاه تهران درآمد از این رویداد به عنوان شیرین‌ترین رویداد زندگی‌اش یاد می‌کند. «محمدرضا صیّاد» در اوایل سال ۱۳۷۳ همراه با مهندس «حسن طارمی‌راد» و مهندس «محمد باقری» (یکی از برندگان جایزه چراغ سال ۹۵)، به عنوان مجریان علمی «طرح سراسری رویت هلال ماه‌های قمری برای ایران» انتخاب می‌شود و بلافاصله کار خود را آغاز می‌کنند. آنها بعد از چهار سال، در اواخر سال ۱۳۷۶، طرح یادشده را با موفقیت به انجام می‌رسانند. این طرح در تاریخ ۲۱ آذر ۱۳۷۷، از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، به عنوان پژوهش فرهنگی برگزیده سال انتخاب شد.
اما اوج عشق‌ورزی و فعالیت ترویجی «محمدرضا صیّاد» به ۲۸ تیر ۱۳۷۷ بازمی‌گردد. در این تاریخ او به همراه «سیدمحسن قاضی‌میرسعید» و «محمد زاهدآرام»، «گروه غیرحرفه‌ای رویت هلال ماه‌های قمری جوان در ایران» را تاسیس می‌کند. «صیّاد» به منظور روشن شدن و گرم کردن تنور رویت هلال ماه در ایران، هر ماه و به‌صورت دست‌نویس محاسبات مربوط به پارامترهای هلال ماه را برای تک‌تک اعضای گروه نوشته و با هزینه شخصی برای آنها به اقصی‌نقاط کشور پست می‌کرد. تداوم فعالیت‌های ترویجی او به‌تدریج دایره علاقمندان به رصد هلال ماه را گسترده‌تر و برگزاری کارگاه‌ها و رصدهای مداوم، آنها را باتجربه‌تر کرد تا جایی که در اوایل دهه ۸۰، شاهد شکسته شدن پی‌درپی رکوردهای جهانی هلال ماه توسط رصدگران ایرانی بودیم. «صیّاد» که در اسفند ۱۳۸۵ از خدمت در دانشگاه تهران بازنشسته شده است، در خصوص سال‌ها فعالیت علمی-ترویجی خود می‌گوید: «همچون پرنده‌ای سبکبال و سبک‌بار، در آسمان نجوم غیرحرفه‌ای ایران در حال پروازم. در طی این مدت تحول بسیار عظیمی در طرز تفکر و عملکرد علمی من در جهت پیشبرد و ترویج دانش نجوم غیرحرفه‌ای در کشور عزیزمان ایران به وجود آمد که همیشه از آن به عنوان دوران شکوفایی و طلایی زندگی علمی‌ام یاد می‌کنم.» و حالا به پاس ۴۵ سال فعالیت علمی و ۳۰ سال فعالیت ترویجی، بانیان جایزه چراغ، دومین چراغ برای یک عمر ترویج علم را به چراغِ راه علمی جمع کثیری از رصدگران هلال و تقویم‌پژوهان ایرانی، استاد «محمدرضا صیّاد» اهدا کرده‌اند. عمرش دراز باد و راهش روشن که بی‌شک او ستاره‌ای است در آسمان علم و ترویج علم در آسمان پرستاره کشورمان.
احسان مهرجو
منبع: روزنامه شرق، چاپ پنجشنبه ۱۴ دی ۹۶
به ترتیب از راست: احسان مهرجو، استاد محمدرضا صیاد، سیدمحسن قاضی میرسعید، علی ابراهیمی سراجی
