. اخیرا پیام‌هایی در فضای مجازی منتشر شده است مبنی بر اینکه ماه در شب ۲۴ آبان ماه امسال بزرگترین اندازه اش را در یک قرن اخیر خواهد داشت. در این مطلب به تشریح این پدیده خواهم پرداخت.
بر خلاف تصور عامه مردم که می پندارند مدار ماه به دور زمین دایره ای شکل است، واقعیت این است که مدار ماه بیضی شکل است. از این رو ماه در هر بار گردشش به دور زمین، گاهی به زمین بسیار نزدیک می شود و گاهی بسیار دور.
وقتی ماه در کمترین فاصله مداری اش از زمین قرار بگیرد، اصطلاحا می گوییم به نقطه حضیض (Pregee) مدار رسیده است که در این حالت فاصله آن از زمین به حدود ۳۵۶ هزار کیلومتر می رسد.
همچنین هنگامی که ماه به دورترین فاصله اش از زمین برسد می گوییم به نقطه اوج (Apogee) مدارش رسیده است که این فاصله حدودا برابر با ۴۰۶ هزار کیلومتر است.
اما همه ما در طول زندگی مان متوجه این نکته شده ایم که بعضی شب ها ماه بسیار بزرگ به نظر می آید، گاهی بسیار کوچک و گاهی هم در اندازه ای متوسط.
اگر ۱+۲ شرط زیر همزمان محقق شود در آنصورت ماه را بسیار بزرگتر از حد معمول آن مشاهده کنیم:
۱) ماه در حالت کامل یا بدر باشد.
۲) ماه در حضیض مدارش، یعنی کمترین فاصله اش از زمین به وضعیت بدر درآمده باشد.
اگر دو شرط فوق محقق شود ما واقعا ماه را اندکی بزرگتر مشاهده خواهیم کرد. اما شرط سوم؛
۳) ماه بدر را هنگامی که در لبه افق است مشاهده کنیم، که در این حالت بخاطر شکست نور و خطای دید، ماه کمی بزرگتر به نظر می رسد که البته این بزرگتر دیده شدن واقعی نیست بلکه همانطور که گفته شد خطای دید است.
روز ۱۴ نوامبر ۲۰۱۶ معادل ۲۴ آبان ۱۳۹۵ ماه در شرایطی به حالت بدر میرسد که در کمترین فاصله از زمین نیز قرار دارد و چنانچه هنگام طلوع ماه یعنی وقتی در لبه افق قرار دارد به آن نگاه کنید آن را اندکی بزرگتر از مواقع دیگر خواهید دید و این بزرگترین ماه بدری است که از سال ۱۹۴۸ تا سال ۲۰۳۴ میلادی دیده شده و دیده خواهد شد.
بهترین زمان برای مشاهده این ابرماه یا Supermoon ساعت ۱۷:۲۲ دقیقه به وقت تهران است.
اما چقدر بزرگتر؟
واقعیت این است که حتی در این حالت هم ماه آنقدری که در اخبار و فضای مجازی به آن می پردازند بزرگتر دیده نمی شود. مطابق شکل بالا اگر ماه بدر در حضیض مدار رخ دهد اندازه آن نسبت به زمانی که ماه بدر در اوج مدار رخ دهد تنها ۱۳% بزرگتر خواهد بود و چون در اکثر مواقع ماه بدر زمانی رخ می دهد که ماه نه در کمترین فاصله و نه در بیشترین فاصله از زمین است بلکه در فاصله ای میانگین یعنی حدود ۳۸۰ هزار کیلومتری قرار دارد بنابراین آنچه ماه در روز ۲۴ آبان خواهیم دید چیزی حدود ۶% تا ۱۰% بزرگتر از چیزی است که از اندازه ی ماه بدر در ذهن خود داریم.
توجه!
اگرچه اصل خبر صحیح است، چنانچه منجم نیستید و عادت به مشاهده مدام ماه ندارید، انتظار نداشته باشید که ۲۴ آبان، شاهد یک ماه فوق بزرگ در آسمان باشید. شاید حتی متوجه بزرگتر بودن آن نیز نشوید.
احسان مهرجو
۱۶ آبان۱۳۹۵
سلام،آقای مهرجو من مربی نجوم هستم .می تونم مطلبتون رو برای دانش آموزانم برای آموزش و خبر ۲۴ ام بدم؟
سلام.
بله خواهش میکنم. مشکلی نیست